KUDÜS’ÜN HER DİN İÇİN KUTSİYETİ ve SEMBOLLERİ

 

 

Yahudilere göre kentin önemi

Kudüs’ün Yahudilik için öneminin temelinde, Süleyman Mabedi’nin bu şehirde bulunmuş olması yatıyor. Birinci Tapınak döneminde Kudüs, “Allah’ın Evi” olarak kabul edilirmiş. Kudüs’ün önemi Eski Ahit’te “Son Günlerde” ve “Adalet Gününde” anlatılıyor. İşayahu peygambere göre Kudüs “Adalet şehridir”. Burada son mahkeme kurulacaktır. Eski Ahit’te Kudüs aynı zamanda Beni İsrail’i sembolize eder. Onun yıkılması İsrailoğulları’nın sürgüne gönderilmesi ve gelecekte yeniden imarı da İsrailoğulları’nın sürgünden dönüşünün ifadesidir.

IMG_8712

İkinci Tapınağın yıkıldığı gün bir yas günü olarak anılır. Yahudilerin dualarında “Gelecek sene Kudüs’te” ve “Kutsal Şehir Kudüs’ü inşa et! Hızla ve bizim günümüzde!” gibi dileklere sıkça rastlanır.

 

Yahudiler, 1967′de Kudüs’ün kalbi dedikleri bu mekanı ele geçirdiklerinde 2000 yıldır Kudüs için tuttukları bir orucu tutmayı bırakmışlar ve “mesihin gelişi” ile tamamlanacak “tarihin sonundaki hadiselerin” ilkinin gerçekleştiğine inanmışlardır.

 

Son yüzyılın milliyetçi Yahudilik hareketi Siyonizm, adını, Kudüs’ün bir sinonimi olan Siyon kelimesinden alır ve vermeye çalıştığı mesaj “İsrail’e dönüş hayallerinin gerçekleşmesi” hedefi ile yola çıktıklarıdır.

 

Dünya Siyonist örgütünün merkezi de Kudüs’te bulunuyor.

 

 IMG_8900 

Müslümanların ilk kıblesi

Kudüs’ün İslamiyet’teki önemi, Mirac olayının Kudüs’te yer alan Harem-i Şerif’te gerçekleşmiş olmasıdır.

 

İslam dininin Filistin toprakları üzerindeki en eski yapısı olarak bilinen Kubbetü’s-Sahra, mavi çiniler ile süslenmiş altın kaplama kubbesi ile şehrin en görkemli yapısı.

 

Hz. İbrahim’in oğlunu kurban etmeye hazırlandığı kutsal taşa, Hicret’ten bir yıl kadar önce Recep ayının 27. gecesinde Hz. Muhammed Mescid-i Haram’dan gelerek basmış ve buradan göğe yükselmiş.

Mirac’ın gerçekleştiğine inanılan bu Muallak Kayası, Kubbetü’s-Sahra’nın altında yer alıyor. Taşın yanıbaşındaki işlemeli kutuda Hz. Muhammed’in sakalından teller saklanıyor.

IMG_8823

Harem-i Şerif’te yer alan Mescid-i Aksa ise, Müslümanların ilk kıblesi. Hz. Muhammed bir buçuk yıl süresince, 624 yılına kadar bu camii kıble olarak kabul ettiği söyleniyor. Ancak Hz. Muhammed’in Mirac ettiği zaman Kudüs’de bugünkü Mescid-i Aksa’nın olmadığı, onun yerine Yahudilerin Süleyman Tapınağı veya Dağ Tapınağı diye adlandırdığı, bugün kalıntıları varolan bir mabedin bulunduğu biliniliyor. Mescid-i Aksa 638’de yılında Kudüs fethedildikten sonra inşa edilmiş ve Dağ Tapınağının kalıntıları Museviler tarafından Ağlama Duvarı, Müslümanlar tarafından ise Burak Duvarı olarak adlandırılmış.

 

Kudüs, hadislerde Mekke ve Medine ile aynı değerde tutulur ve bu iki şehire hac olanağı bulunmadığı zamanlarda bu görevin Kudüs’ü ziyaretle yerine getirilebileceği belirtilir. Bu nedenle İslam’ın kutsal şehirler hiyerarşisinde Kudüs, üçüncü sırada geliyor.

 

Hz. Peygamber’e dayandırılan ve “Kudüs’ün Faziletleri” adı altında derlenen kitaplarda kâinat Kudüs’te Kubbetü’s-Sahra’nın altındaki taştan başlanarak yaratılmış, ve kıyamet gününde mahşer meydanı da onun etrafında kurulacaktır. Ancak  bunların Müslümanlaşan Hıristiyan ve Museviler tarafindan İslam’a sokulan inanışlar olduğu kabul ediliyor.

 

Kudüs’ün tasavvufda da önemli yeri bulunuyor. Mutasavvıflar, Allah ile olan irtibatın en yüksek mertebesine ancak bu şehirde ulaşılabileceğine inanmışlar ve hayatlarının bir kısmını Kudüs’te

geçirmişler.

 

 IMG_8877

Hıristiyanların Medine’si

Kudüs Hıristiyanlar için, Tanrı’nın seçtiği şehir. Körleşmiş ve günahlara dalmış insanların arasına mesih olarak gönderdiği kendi oğlunu, insanlık için kurban ettiği topraklar ve Hristiyanlık tarihinin başladığı yerdir.

 

Hz. İsa’nın kanıyla yıkanmış bu şehir, dirilişin, Hz. İsa’nın geri dönüşünün ve Tanrının krallığının yeryüzüne ineceği günlerin müjdecisi kabul ediliyor. Çile Yolunu yürümek, Golgotha taşını öpmek, Kutsal Diriliş/Kabir Kilisesinde ağlamak ve ibadet etmek asırlar boyu Hristiyanlar için kutsal bir onur olarak görülüyor.

 

Kudüs’e genelde muhafazakar Hristiyanlar, sıradan bir turist gibi değil; dua, ağlama, kendine gelme, yeniden dirilme arzusuyla yani hacı olmak için geliyor.

 

Hıristiyanlik için Kudüs, tarihin başladığı ve biteceği yer. Hz. İsa’nın çarmıha gerildiği ve gömüldüğü, yıkımı Hz. İsa tarafından önceden haber verilmiş bir şehir.

 

Bu yüzyılın başında General Allenby’nin Kudüs’ü ele geçirmesi, pek çok Hıristiyan tarafindan vaadedilen “Yeni Kudüs’ün” kurulacağı kehanetinin gerçekleşmesi olarak algılanmış.

 

Kudüs’ün İsrail tarafindan ele geçirilmesi sofu Hıristiyanlar tarafından bir hata olarak görülürken, kimi Hristiyanlar ise vaadedilen Yeni Kudüs’ün kurulmasi için gerekli bir basamak olduğuna inanıyor.

 

Kentteki kutsal yerlerden ve dini topluluklardan Din İşleri Bakanlığı sorumlu. Kutsal yerlerin yönetimi, korunması ve bakımı her dinin yetkililerince yerine getiriliyor.

 

 IMG_8648

Neden paylaşılamıyor?

Kudüs’ün paylaşılamamasının temelinde bir dinin kutsal mekanlarının, diğer iki din için de kutsal sayılmasından kaynaklanıyor, ve bunlar net çizgiler ile birbirinden ayrılamıyor.

 

Mescid-i Aksa Camii, Müslümanların için kutsal olduğu kadar Museviler’in de ilk ve tek tapınağının üzerinde yükseliyor.

 

Hıristiyanlar için kutsal olan Kutsal Diriliş / Kabir Kilisesi, iki camiinin ortasında yer alıyor.

 

Ağlama Duvarı ise Hz. Peygamber’in Mirac gecesinde Burak adlı atını bıraktığı yer olarak biliniyor.

 

Yahudiler Harem-i Şerif’ten bahsederken Kudüs’ün Kalbinin Kalbi anlamına gelen “Lev libo sel Yeruşalim” diyorlar.

 

Bugün şehirdeki Müslüman, Hıristiyan, Ermeni ve Yahudi mahalleleri arasındaki bölünme temelde bu kutsal mekanların etrafında örgütlenmeye çalışsa da kutsal mekanlar biraz içiçe geçmiş durumda. Ağlama Duvarı’nın Mescid-i Aksa’nın batı duvarında olması, Kamame Kilisesi’ne giden Hıristiyan Haç Rotası (Via Dolorosa)’nın yine Mescid-i Aksa’nın kuzey sınırından geçmesi, paylaşım meselesinin Mescid-i Aksa’yı üzerinde taşıyan Harem-i Şerif’te kilitlendiğini daha iyi anlatıyor.

 

IMG_8731

Yahudi Gelenek ve Kıyafetleri

Musevilerde kılık kıyafet dindarlığın boyutunu ele veren en önemli gösterge. Kipa isimli küçük bereleri takanlar dine inanıp vecibeleri yerine getirenler. Kafalarda şapkalar veya kalpaklar belirmeye, kıyafetler siyah ağırlık kazanmaya başladıkça bağnazlık seviyesi artıyor.

 

Musevi inanışına göre Allah’ın ‘Kendinizi Yahudi olmayandan ayırın ve ifşaa edin’ demesi üzerine inanlar  başlarının tepesindeki Kipa ‘Allahı başımda taşıyorum’ derken, kulaklarının önünde hiç kesmeden uzattıkları ve lüle lüle kıvırdıkları saçları ise ‘Allah bana saç verdi, bana verdiğini inkar edemem, onu saklıyorum’ diyor, 4 saçağı 4 harfli Alah’ı temsil eden cübbeleri ise ‘Allah ile beraber yürüyorum, O bana doğru yolu gösteriyor’ diyor. Siyah fötr şapkalılar Hasidikler,  siyah kalpaklılar ise Polonya’dan gelen Museviler.

 

Allah’ın ‘Başınızı örtün’ sözüne istinaden de muhafazakar evli kadınlar saçlarını göstermemek için ya baş örtüsü kullanıyor, ya da peruk takıyor. Etek boyları diz altına uzanıyor ve altına kalın çoraplar giyiliyor.

 

Allah’ın dünyayı yarattığı 6 günün ertesinde bir gün dinlenmesini temsil eden Şabat, Yahudiler için bir tatil günü yerine, her hafta kutlanan kutsal bir bayram gibi. Her Cuma günü günbatımı ile başlayan Şabat Cumartesi ilk yıldız çıkana kadar süren, Museviler için ibadet haricinceki tüm hayat duruyor. Kimse çalışmıyor, televizyon, elektrik, araba, para kullanılmıyor.

 

Musevi düğünlerinde ayakla bardak kırma geleneği ise, yıkılmış kutsal tapınağa ithafen, ‘unutmadık, en mutlu günümüzde bile tapınağımızın yıkımını hatırlıyoruz’ demek üzere sembolik bir hareketmiş. Yine düğünlerde ve özel günlerde, ‘Kudüsü unutursam Sağ tarafımı, yani bir yarımı unutmuş olurum’ sözleri ile kutsal şehir ve tapınak anılıyor.

 

Kapısında Kosher yazısı gördüğünüz yerlerde et, süt ve süt ürünleri, karides ve istakoz gibi deniz mahsülleri ve bunlardan yapılan gıdalar satılmayan ‘Helal’ yerler.

 

 

 

Yolculuk Terapisi İsrail Yazıları

 

 

 

 

 

Zeynep Atılgan Boneval

 

 

 

İLKBAHAR (Nisan, Mayıs, Haziran) KIŞ (Aralık, Ocak, Şubat, Mart) Kısa Kaçamaklar (4-5gün) Orta Doğu SONBAHAR (Eylül, Ekim, Kasım) Zamanda Kaybolmak