BOZCAADA REHBERİ

OTELLER

MERKEZDEKİ OTELLER

Kaikias / Adanın başka bir huzur köşesi. Kalenin hemen arkasında denize çok yakın bir lokasyonda yer alan Kaikias, mimar bir çiftin adaya olan aşkının dile geldiği, taş mimarinin estetikle harmanlandığı harika bir otel. Önündeki plajından lodos estiği günlerde rahatça denize girebilir, yine yanıbaşındaki meydandaki kafesinde taze ev limonatası veya bira + patates tava keyfi yapabilirsiniz. Tüm yıl açık.

Patiska Pansiyon / Patiska Pansiyon, merkezde konaklamak isteyen misafirler için çok güzel bir seçenek… Merkezdeki tüm konaklama yerlerinin aksine kendine ait bir bahçesi var… Dolayısıyla binalar arasına sıkışmıyorsunuz… Çok sevimli ve tamamen el emeği ile yapılmış bir bahçesi var… Oya Abla’nın muhteşem kahvaltılarını da bu bahçe de tadıyorsunuz… Rum Mahallesi ve Kale’ye yürüme mesafesi 2dk… Önünde aracınızı park edebiliyorsunuz… Evcil hayvan kabul ediliyor… Bahçesi olduğu için sıkıntı çekmezsiniz… Çocuklarınız varsa bahçe yine sizler için güzel bir seçenek… Arabasız gelenlerin de merkezde konaklamasını tavsiye ederim… Sahibi Oya Abla ise dünyanın en tatlı ev sahibesi.

9 Oda / Adanın bir başka yenisi, yine zevkli, ferah ve iç açıcı bir alternatif. Otelin mimarisi ve odaları daha modern bir dokuya sahip.

Rengigül / Adayı yıllar sonra radara sokan meşhur otel, harika bir Rum evinin aslına sadık kalarak restore edilmesi ve el emeği göz nuru detaylar ile bezenmesi ile ortaya çıkmış. Sahibesi Özcan Hanım’ın efsanevi kahvaltıları meşhur.

Ela Tenedos / Merkezin tepe mahallesinde yer alan, sizi Bozcaada’nın nefis manzarasına, püfür püfür havasına, huzur ve sadeliğine çağıran bir butik otel. Otelin sahibi Hakan Bey’in babası 30 yıl Bozcaada’da yaşamış, kendisi de gide gele adaya gönül vermiş. Köyün tepe mahallesindeki bir sokakta, esintili bir noktada, Bozcaada evleri üzerinden kaleye bakan bir manzaraya nazır eski bir Rum evini büyük bir özen ve zevkle restore etmişler. Beyaz ağırlıklı dekoru ile ferah ve sade odaları içinizi açıyor, detaylar ise modern bir gezginin her türlü ihtiyacına cevap veriyor. Merkeze 5 dakikada inip çıkabiliyor, bir yandan da sessiz mahallenin huzurunu yaşayabiliyorsunuz. Terasındaki nefis manzaraya nazır lezzetli kahvaltısı, çalışanların güleryüzlü misafirperverliği de cabası.

Mon Petit Hôtel, Amaranda Ada Evi ve Bozca Oda beğendiğimiz diğer minik butik oteller.

Yer bulamadık Başka Nerede Kalabiliriz?

Alicante, House, e2 Deniz Otel, Nar Adaevi, Katina, Öykü, Aki, Aika, Mitos, Adabahçe yine zevkli restorasyonlar sonucu ortaya çıkmış keyifli ve uygun fiyatlı alternatifler.

Latife Hanım Konağı, Salih Bey Konağı ve Kuşlu Konak dekorasyonu ve hizmeti ile tarihi ve geleneksel konak ortamını yaşatıyor.

 

bag

BAĞLAR ARASINDA KONAKLAMA

  • Patiska Bağ Evi, Adanın merkezinden tanıdığımız Patiska pansiyonun sahibesi Oya Hanım’ın 2014 yılında taşındığı bağdaki yeni mekanı. Burası zamanında iki ailenin kalabildiği 6 odalı kocaman bir bağ eviymiş. Restore edilerek turizme açılmış 2010 yılında. Bahçesinde 100 yıldan eski, kocaman eski bir kuyu duruyor hala. Zamanında bahçecilik ile uğraşan aile büyükleri, burayi çiftlik evi olarak kullanırlarmış. Taş binanın ve odaların orjinalliği korunmuş. Her odada eski şömineler korunmuş. 3- 4 hatta 5 kişilik odalar da bulunuyor. İki katlı odası 3 çocuklu bir aile için ideal. Patiska, çok geniş bir bahçe üzerine kurulu. Kahvaltınızı isteseniz tarihi kuyunun yanında isterseniz çimlere kurulmuş çardakta yiyebilirsiniz. Bu arada kahvaltıda ve akşam yemeklerinde kullanılan tüm sebze-meyveler, yumurtalar bahçeden toplanıyor. Doğal ortamda tatil için aranan herşey var burada…
  • Talay Bağları Konuk Evi
  • Aral Çiftliği
  • Şonef Çiftlik Evi
  • Karadut Bağ Evleri Pansiyon
  • Balbağdem Tatil Evi

 

 

Bozcaada pansiyon fiyatları 2022 yılında 1 gece 2 kişi 600 TL ile 1200 TL arasında değişiyor (Fiyatlar Enuygun.com otel sitesinden Kasım 2022 tarihinde alınmıştır) 

 

DENİZ KENARINDA KONAKLAMA

  • Pelagos Otel: Denizin kenarında kendisine ait koyunda, doğanın içinde huzurlu bir atmosferde 28 odalı otel deniz kenarında konaklamak isteyenler için ideal bir alternatif. Otelin ve odaların çok özgün bir ruhu ve atmosferi yok, modern klasik tarzda döşenmiş. Bozcaada merkeze sadece 1 kilometre uzaklıkta.
  • Akvaryum Otel
  • Üzüm Otel
  • Bertiz Otel

 

 

 

 

alishiro

Bir ada efsanesi : Ada Ekmeği Alishiro

Ada Ekmeği’ni duymayan var mı? Gidenler bilir, Bozcaada’nın en güzel ürünlerinden biri de ekmeğidir… Kokusu, rengi, tadı bir başkadır… Ama halis mulis Ada Ekmeği’ni yapan şu günlerde yanlızca bir kişi var…  O da “Ada Ekmeği” markası altında ürettiği özel ekmekleri Türkiye’nin dört bir yanına kargo ile gönderen Ali Kader Erol. Ali Bey çok içten, samimi, olduğu gibi bir adam. Çok da başarılı, gönül vermiş bu işe… Kosmopolit kentlerdeki çocuklar da doğal ve sağlıklı ekmekler yesin istiyor… Bu yüzden Tam buğday ve Tam Çavdar ekmeklerini sipariş ile Türkiye’nin her yerine ulaştırıyor. Ali Bey ekmeğine emeğine o kadar değer veriyor ki, ekmeğinin yanında iki sayfa halinde ekmeğin tarihçesi, yapım aşaması, doğal ekmek nedir?, ada ekmeğinin saklama koşulları ve ada ekmeği nasıl yenmelidir konularında bizi bilgilendiriyor. Bu muhteşem ekmekler doğru saklandığı takdirde 40 güne kadar tüketime hazır şekilde durabiliyor. Alishiro çok titiz çalışıyor.  Tamamen doğal malzemeler ile sınırlı sayıda ekmek üretebiliyor, işte bu nedenle bu muhteşem ekmeği beklediğinize değiyor.

 

Merak edenlere Alishiro’nun yolculuğu ve hikayesi:

Ali Kader Erol uzun yıllar film festivalleri, bağımsız film dağıtımcılığı yaptıktan sonra 2008 yılında yolunun rahmetli Arman Kırım Hoca ile kesişmesi üzerine kendini ekşi maya beslerken, unlar, hamurlar içinde bulan bir Artisan Ekmekçi. Artisan ekmekçiliğe tüm dünyada verilen önemi ve gerçek ekmekçiliğin saygınlığını keşfettiği bu süreçte ülkemizdeki “ekmek” sorununu Arman Kırım’ın açtığı pencereden ve yeni bir vizyonla gördüğünde “gerçek ekmek” macerası da başlamış oldu. Anadolu, buğdayın gen merkezi ve Hititlerden miras büyük bir mutfak ve ekmek mirasını unutmuş durumdayız. Doğunun kadim kültüründe ekmeğe gösterilen saygı ve hürmeti de unuttuk. Artisan ekmekçilik; doğal/vahşi mayaların zengin dünyasını, binlerce yıldan beri miras atalık tohumların buğdayını ve bu buğdayların taş değirmenlerde tüm kıymetli kısımlarıyla öğütülerek, glutenin sindirilebilir hale gelebildiği uzun fermantasyon yöntemlerinin kullanıldığı, buğdayın içerdiği değerli vitaminlerinin yüksek oranda sindirilebilmesinin hedeflendiği, bilgili ve deneyimli ellerde şekillenen, hamura ve buğdaya saygı duyularak üretilen gerçek ekmekler dünyasıdır. 2008 yılından beri ekşi mayamı besliyorum. Mayamla birçok yolculuğa çıktık. Ve en güzel ekmeği yapabileceğim, ruhu olan ve benim de ruhumu besleyecek bir yer ararken 3 yıl önce yolum Bozcaada’ya düştü. Binlerce yıldır üzüm bağları ve şarap yapımına çok uygun mikroklima ve mikroorganizma dünyası ile bu güzel Ada; zengin mikroorganizmaları ile o muhteşem ekmeği yapmak için de doğru yerdi. Ada Ekmeği’nin anne mayası istanbulda doğdu ve bozcaada’da kimlik, karakter kazandı ve olgunlaştıkça gücü ve karakteri, aromaları gelişecek. Ada Ekmeği; çocukların gerçek ekmek yemesini önemsiyor. Gerçek ekmeğin kokusunun, tadının çocukların koku tat hafızalarına girmesi için çalışıyor.

“Her hamur yapışımda, un suyla buluştuğunda ve buna doğal maya karıştığında, Tanrı’nın bir mucizesine tanıklık ettiğimi hissediyorum. Buğday biz yaşayabilelim diye ölürken, un haline gelip hamur olduğunda, yine doğacak yararlı bakteriler tarafından canlanır ve hayata dönüp hayat verir. Belki aşırı bir sahiplenme gibi gelebilir, ama pişen ekmekler artık benim evlatlarım, bebeklerim, canımdan bir parça oluyor.” Alishiro

 

 

 

KAHVE ve TATLI ADRESLERİ 

  • Coffee Shelter Bozcaada: Adanın en iyi kahve adresi
  • Bozcaada Vasil Coffee & Bakery: glutensiz & vegan tatlıları ve karadutlu dondurması meşhur
  • Petit Cafe Bozcaada: kahve, kurabiye ve akşamüstü kokteylleri için harika bir adres.
  • Kasaba Bozcaada: harika bir kahveci, kafe ve tasarım ürünleri dükkanı. 
  • Çiçek Pastanesi Tahir Usta: Adanın en meşhur kurabiyesi olan sakızlı bademli Tenedos kurabiyesi, badem lokumu ve ada somununun tadına bakabilirsiniz 
  • Çiçek Dondurma: bademli dondurmanın tadına bakabilirsiniz
  • Ada Cafe & Bar: bir çay içip gelincik şerbeti, lokumlar, reçeller, sabunlar alınabilir 
  • Oda Cafe & Bar: Kale ve deniz manzaralı limanda minik bir cafe bar
  • Polente Cafe & Bar
  • Bakkal Cafe & Bar
  • Fuska Cafe & Bar

 

 

RESTORANLAR

ÖĞLE YEMEKLERİ

Merkezde: 

  • Kale manzarasına nazır balık ve deniz mahsulleri yemek isteyenler için  Yalova Restoran 1940’dan günümüze taşıdığı lezzet geleneğini modern pişirme teknikleriyle buluşturan güler yüzlü  ve misafirperver bir restoran. 
  • Hasan Tevfik (Zeytinyağlının kitabı burada yazılmış… Yaprak sarmasını yemeden dönmeyin adadan. Asmaların altında oturup, gerçek ev yemeği lezzetleriyle buluşmak isterseniz size güzel bir seçenek olacaktır),
  • Bozcaada Köftehor‘da nefis ev yapımı köfte ve piyaz,
  • Arada Kebap‘ta nefis dürüm veya porsiyon kebaplar, 
  • Eski Kahve,
  • Ada Cafe (Gelincik şerbeti, türk kahvesi ve patlıcanlı böreği ile bir Ada klasiği) ,
  • Itırlı Bahçe,
  • Sadece Köfte,
  • Dört Hanımeli çok lezzetli ev yemekleri yapan duraklar.  
  • Feribota binmeden önce Rıhtım Café‘nin özel ekmeğine tostu mutlaka deneyin, dilerseniz feribottan önce son bir kez önünden denize de girebilirsiniz.

Plajlarda: 

  • Ayazma’da Koreli’nin Yeri,
  • Ayazma’da Vahit’in yeri (nefis peynir ezmesi, köpeoğlu, kalamar, kabak çiçeği dolması, midye dolma ve harika köftesi var)   
  • Ayazma’da Ali Baba Teras

Bağlarda: 

  • Maya: şef Selçuk Bey’in özel lezzetleri ile unutulmaz bir gurme deneyim sunuyor ve peynirleri, ekşi maya ekmeği deneyeme değer
  • Talay
  • Karadut

Benzincide:  

Tayyare Pizza (Uzun sure adada kalıyorsanız ve güzel bir pizza yemek isterseniz alın size tavsiye… Şirin mi şirin konsepti ile, İstanbul’da çoğu yerde yiyemeyeceğiniz güzellikte hamuruyla Tayyare Pizza, adada yer alan tek benzin istasyonunun içerisinde bulunuyor.

 

AKŞAM YEMEKLERİ

Ada’m Bistro / 13 yıldır adaya gönül vermiş Saada Hanım, sonunda adaya yerleşmiş ve gönlüne göre bir lezzet durağı yaratmış. Ege Mutfağına orjinal yorumlar getirerek sunduğu muhteşem lezzetler arasında, çeşit çeşit mezeler ve otlar, enginarlı ahtapot, beğendili balık kavurma, şarap soslu midye ve çıtır tahinli dondurma yer alıyor. Karadut ve gelincik shotları ise içinizi ferahlatıyor. Özenli sunumlar, güleryüz, hoş sohbet ve harika bir servis ile adanın favori mekanı. Yeni açılan terası da sokaktaki kalabalıktan kaçmak ve biraz meltem ferahlığı almak için ideal.

Madam Niça / Eski bir bahçeyi Bozcaada ruhu ile süsleyip bezeyip, yerel mahsüller ile hazırlanan harika yemekler sunan restoranın fix menüsünde peynir tabağı, salata, zeytinyağlılar ve mezeler, ada usulü kuzu kol kapama, otlu dana yahni gibi nefis lezzetler yer alıyor. Lezzetleri, keyifli ortamı ve müzikleri, harika kokteylleri ile hem yemeğe hem de içkiye mutlaka uğranası bir durak.

Corvo Wine & Bite / Rahat ve samimi bir bistro & bar ortamında, adanın güzel şarabı Corvus eşliğinde lezzetli etler ve atıştırmalık yemek için harika bir adres.  

Lodos / Mezeleri, sakızlı enginar, ahtapot ve lakerda füme, kabak çiçeği dolması, kalamar dolma gibi özel lezzetleri ve de ferah mekanı ile keyifli bir lezzet durağı.

Salkım / Ağaçların altında ufacık bir bahçede otlu Girit Pilavı, Yunan musakkası, keçi peyniri eritmesi, mürekkepli kalamarı, damla sakızlı muhallebisi gibi farklı Girit ve Ege lezzetleri sunuyor.

Simyon : Sandal’ın hemen karşısındaki ve sanırım en çok masaya sahip olan mekan. Aynı şekilde tüm mezeleri ve ara sıcakları çok başarılı. Favorim ise Beğendili ahtapot !

Cabalı Meyhane / Ülke’nin Yeri: Gerçek Bozcaadalı bir şef olan Ülke Bey, tüm hünerlerini sergiliyor bu güzel mekanda… Deniz kenarında, kale manzarası eşliğinde mum ışıklarıyla romantik bir akşam yemeği de yiyebilir, dostlarınızla arkada çalan türk sanat müziği eşliğinde rakınızı içip deniz kokusu eşliğinde sohbetinizi de yapabilirsiniz. Mutlaka yemeniz gereken iki şey; kağıtta kalamar ve beğendili levrek fileto… Muhteşem!

Kapı 14 / Hep deniz mahsulümü yiyeceğiz diye soranlara adanın et restoranı alternatifi Kapı 14. Eski bir Rum evi bahçesindeki restoranda aslında hem köfte ve et çeşitleri hem de sarımsaklı ahtapot, balık pastırması gibi orjinal deniz ürünleri yer alıyor.

 

Diğer Balıkçılar: Martı, Sandal ve Battı Balık

 

Diğer Meyhaneler: Mor Meyhane ve Bade-i Aşk

 

 

 

 

 

BARLAR

  • Bakkal: Adanın en orjinallerinden olan Bakkal, eskiden delicatessen ve şarküteri olarak harika bir lezzet durağı idi. Hala mekanın içi gurme ürünler ile dolu ancak artık hafif atıştırmalıklar ve kokteyller ile gecelerin adresi. Gece boyu dolup taşıyor.
  • Madam Niça: DJ performansları ile dans etmeden duramadığınız bir adres. 
  • Fuska: Geceyi deniz kenarında mehtaba nazır yer alan bu keyifli rock barında bitirmek adetten. Nefis canlı performansları kaçırmayın.
  • Oda Cafe & Bar
  • Ada Cafe Bar
  • Polente Cafe & Bar

 

 

BOZCAADA ROTALARI

Merkezde Keşifler

Bozcaada Yerel Tarihi Araştırma Merkezi: ismi sizi korkutmasın, tarihi taş binada yer alan bu keyifli müzecik, fotoğraflar, gravürler, resimler, gazete küpürleri, resmi belgeler, senetler, objeler ve eşyalar ile sizi adanın bilinen en eski tarihinden günümüze keyifli bir yolculuk yaptırıyor. Adaya dair eski kitapları ve kartpostalları almak için doğru adres.

Bozcaada Sanat Galerisi: sürekli değişen resim ve fotoğraf sergileri ile adanın sanat üssü burası. El yapımı seramikler, heykeller ve ahşap işleri almak için ideal.

Resimevi – Yiğit Başak Sanat Evi: Yiğit Bey adaya gönül verenlerden, hem tuval üzerine hem de eski kapılara ve ahşaplara yaptığı kendi resimlerini, hem de farklı ressamların harika eserlerini sergiliyor. Bozcaada’nın ömrü uzatan, ruhu canlandıran ve bereket getiren büyülü tılsımını buradan alabilirsiniz. Efsaneye göre Heredot der ki: ‘Tanrı Tenedos’u (Bozcaada’nın eski ismi) insanları uzun ömürlü olsun diye yaratmış’.

Miskin Atölye: Liman binasının hemen yanında yer alan Miskin atölyesinde kışın yemek atölyelerine yazında seramik atölyelerine katılabilirsiniz.

-Bozcaadanın ihtişamlı kalesinin surlarına çıkıp limanı ve Bozcaada evlerini izleyebilirsiniz.

 

Adadanın Diğer Keşifleri

-İster üzüm bağlarının arasında, ister rüzgar güllerinin yanıbaşında kekik kokuları arasında Türkiye’nin en güzel günbatımlarını Bozcaada’da deneyimleyebilirsiniz. Adanın en batısında kayaların üzerinde yel değirmenleri ve deniz fenerine nazır, kekik kokuları eşliğinde gün batımı… Tabi kuru kuru olmaz, bir şişe ada şarabını yanınızda götürmekte fayda var.

-Dolunayda Göztepeye çıkıp önce güneşi batırıp ardından ayı doğurmak epey keyifli bir deneyim.

 

Deniz Keşifleri

Bozcaada’nın buz gibi denizi sizi gerçekten kendinize getiriyor! Denize girmek için tesisi olan en güzel koylar Habbele (Mitos), Ayazma ve Akvaryum. Ancak yazın bu plajlar aşırı kalabalık oluyor. Bizim gibi ‘ıssız olsun, bizim olsun’ diyenlerdenseniz, Akvaryum koyunun kayalıklarından ilerleyerek en uca kadar gidip, kayaların arasında oluşmuş doğal havuzcuklardan denize girebilirsiniz. Ayrıca Akvaryum ve Ayazma arasında bakir ve ıssız 2-3 adet mini koy var. Arabanızı yolun kenarına park edip, azıcık aşağı yürüdüğünüzde sessizliğin ve doğanın tadına varıp pırıl pırıl denize kendinizi bırakabilirsiniz. Kum, çakıl taşı ile uğraşmak istemiyorum, biraz da lüksüme düşkünüm diyorsanız o zaman iki adet platformu olan plaj kulübü var: Bertiz ve Pelagos. Lodos’ta ise adanın kuzeyindeki kumsal plajlar turkuaz renkli suları ile tam cennet.

Rüzgarı bol Bozcaada 2015’de yepyeni bir sörf merkezine kavuştu. Yedi kilometrelik Çayır Plajında kitesörfçüler için açılan Mercedes benz Kite Lounge yaz kış açık kalacak bir merkez. Saate 17-35 kilometre arası hızda esen rüzgar ile 2 kilometrelik alanda hiç durmadan sörf yapmak gerçekten çok keyifli. Temmuz ayında düzenlenen ‘Mercedes Benz Go Bozcaada Festivali’  Avrupa’nın birçok ülkesinden iyi kitesörfçüleri bir araya getirdi. Her yıl yapılması planlanan bu merkez & etkinliğin adaya yeni bir adrenalin boyutu katacağına inanıyoruz.

 

Damak Tatlandıran Alışverişler:

– Bozcaada şarapları ile ünlü malum, her markanın birçok butiği var. En beğendiğim şaraplar: Corvus Blend No:5 Kırmızı, Kuntra Kırmızı ve Teneia Beyaz, Çamlıbağ Ayapetro Beyaz ve Özel Rezerv Cabarnet Sauvignon Kırmızı, Amadeus Shiraz, Talay Karasakız Rose.

– Çanakkale, Ezine ve yörenin peynirleri meşhur malum ve peynirin Bozcaada’daki adresi Uslu Gıda.

Bozcaada Veli Dede‘den ve Altın Yağmur‘dan zeytinyağı (özellikle bulabilirseniz soğuk baskı zeytinyağı) biber salçası, koruk suyu, yeşil zeytin ezmesi, zeytinyağı sabunu, ezine peyniri ve domates, kabak, karadut gibi çeşit çeşit reçeller.

– Simyon Salto ya da Gülerada‘dan çeşit çeşit reçel alabilirsiniz. Adaya özgü içinde badem olan yeşil ve kırmızı domates reçeli meşhur. Ayrıca ev yapımı incir, üzüm, çilek ve vişne reçelleri de harika.

– Ada Cafe‘den gelincik şerbeti, lokumlar, reçeller, sabunlar

– Çiçek Fırından sakızlı bademli Tenedos kurabiyesi, badem lokumu ve ada somunu, Ada Market’ten Efibadem kurabiyesi alabilir, bir de Çiçek Dondurma‘dan bademli dondurmanın tadına bakabilirsiniz.

– Çarşamba günleri adanın pazarı kuruluyor, tazecik ürünlerin satıldığı pazara gidip, lokal ürünleri ve ritüelleri görmek çok keyifli.

– Ağustos sonu Bağ bozumuna katılmak

 

 

Adadan Hatıra Alışverişleri:

Kasaba Bozcaada: El işi seramikler, tasarım objeler ve kıyafetler bulabileceğiniz kalabalıklardan uzak bu vaha ayrıca harika bir kahve dükkanı

– Noah Mimarlık ve Tasarım Dükkanı‘ndan kağıt kaseler ve şaraplıklar, kağıt üzerine boyanmış orjinal yelkenli, balık, karga çizimleri

Modada‘dan el dokuma kumaşlardan kıyafetler, el yapımı seramikler

Naciye Butik‘ten kaneviçeler ve köyden toplanmış eski elbiselerden yaratılmış yeni tasarımlar

Masal‘dan orjinal giysiler ve aksesuarlar

Hayal Tacirleri‘nden el yapımı elbiseler, su kabak aydınlatmalar, saksı ve mumlar

Deniz Cafe ve Hediyelik‘ten tasarım takı ve kıyafetler

Aki‘den seramik karolar, vespa desenli bez çantalar, ada magnetleri, yastıklar

Bacchus‘ten adaya özgü seramikler, maketler, kupalar, takılar ve doğal sabunlar

Kargabak‘tan desen desen su kabağı lambalar ve el dikimi elbiseler

Bozcaada Biz Şarap Takıları‘ndan şaraba dair her türlü aksesuar

 

Zeynep Atılgan Boneval