XANTOS VE LETOON ANTİK KENTLERİ

Tarihi MÖ 3000’lere kadar uzanan Xanthos’un, Antik Çağ’da Likya’nın en büyük idari merkezi ve başkenti olduğu bilinmekte. Xanthos ile birlikte 1988 yılında UNESCO Dünya Kültür Miras Listesi’ne dahil olan Letoon ise bu dönemin en önemli dini merkezlerinden birisi sayılıyor. Xanthos ve Letoon içerdikleri arkeolojik değerler açısından dünya mirasının önemli öğeleri. Aralarında yaklaşık 4 kilometrelik bir mesafe bulunan yerleşimlerde, Likya dilindeki en uzun ve önemli metinlerin görülebileceği taş yazıtlar yer alıyor.

Letoon Antik Kenti

Anadolu’da köklü izler bırakmış Likya Uygarlığı’nın önemli bir yerleşimi olan Letoon antik kentinde son 30 yıldır yapılan kazılarda ele geçen buluntulara göre ilk yerleşim MÖ 7. yüzyıla uzanıyor. Bulunan kalıntılar ve kitabeler, Letoon’un Likya birliği döneminde politik ve dini bir merkez olduğunu gösteriyor.

Şair Ovidius’un anlattığı bir efsaneye göre Zeus’dan Hamile kalan Tanrıça Leto, ikiz çocukları Artemis ve Apollon’u Delos’ta doğurur, sonra Xanthos nehrinin denize ulaştığı yere gelip, nehir boyunca Leto tapınağının bugünkü bulunduğu yerdeki kaynağa varıncaya dek yürür. Kaynakta çocuklarını yıkamak isteyen fakat yerli halk tarafından engellenen tanrıça, yöre halkını, izin vermemeleri sonucu kurbağaya çevirir. İşte Letoon antik kentinin kuruluşu bu mitolojiye dayanıyor.

Letoon kutsal alanına ilk girişte önce Helenistik dönem tiyatrosu dikkat çekiyor. Otuz altı oturma sıralı büyük antik tiyatrodan sonra karşınıza bazilika, yazıtlar, üç tapınak, imparatorluk kült binasına bağlı yuvarlak bir portiko ve L biçiminde bir stoa çıkıyor.

Kentin en görkemli yapıları yan yana duran 3 tapınak. 3 tapınak, ikiz kardeş olan Tanrı Apollon ve Tanrıça Artemis ve de anneleri olan Tanrıça Leto’ya adanmş.  

Bu tapınaklardan en büyüğü batıda bulunan ve peripteros tarzında yapılmış, 30,25 metre x 15,75 metre ölçülerindeki Leto Tapınağı.

Doğuda Dor tarzında yapılmış, Likya mezarlarında tasvir edilen evlere benzeyen, 27,90 metre x 15,07 metre boyutlarındaki Apollon Tapınağı’nın içindeki temellerin ahşaptan yapılmış olması dikkat çekici bir mimari ayrıntı.

Her iki tapınağın ortasında yer alan ve diğerlerine göre daha küçük olan Artemis Tapınağı ise 18.20 metre x 8.70 metre boyutlarında. Su seviyesinin Antik Dönem’den beri yükselmesi nedeni ile yapıların alt kısımları bugün sular altında kalmış. 

Apollon Tapınağının ortasında bulunan ve Apollon Mozaiği olarak tanınan mozaik pano ve bu tapınağın yakınında yer alan Üç Dilli kitabe Fethiye müzesinde sergileniyor.  Likçe, Aramice ve Grekçe olarak yazılmış olan kitabe, Likya dilinin çözülmesinde çok büyük bir rol oynamış.

Tapınakların güney batısında Nymphe kültüne adanmış bir çeşme binası ile bu çeşmenin doğu kenarında erken Hıristiyanlık dönemi kilisesi yer alıyor.

Konum: Letoon Antik Kenti Muğla‘ya bağlı Fethiye–Kaş karayolunun 65. kilometresindeki, Muğla’nın Seydikemer ilçesine bağlı Kumluova beldesinde yer alıyor. Xantos Antik kenti ise Letoon’a 5 kilometre mesafede yer alıyor.

Zeynep Atılgan Boneval