Okyanusta 50,000 kilometre kareye yayılan, sayısız çeşitlilikte olağandışı sualtı ve su üstü canlılarına evsahipliği yapan Galapagos adaları, gerçekten büyüleyici bir masal diyarı gibi.
Hangi birini saysam; eşini tavlamak üzere kırmızı gırtlak keselerini balon gibi şişiren fregat kuşları, şimşek gibi denize dalan pelikanlar, çiftleşmek için dans eden mavi ayaklı sümsükler, uçamayan karabataklar, kırmızı ayaklı veya maskeli sümsükler, Darwin’e ilham veren 13 endemik ispinoz kuşu, kırlangıç kuyruklu martılar, kısa kulaklı baykuşlar, pembe gözlü kumrular, hiç susmayan siyah beyaz alaycı kuşları, çukulata renkli atmacalar, gül pembesi flamingolar, kıpkırmızı sinekyiyenler, sapsarı bülbüller, masmavi kingfisherlar… pembe dudaklı yarasa balıkları, çekiç burunlu vatoz lar, ‘chocolate chip’ deniz yıldızları, florasan renkli hiyeroglif hawkfishler, ejderha yüzlü iskorpitler, deniz iguanaları, mini penguenler, deniz kaplumbağaları, yüzlerce yunus, deniz aslanları, foklar, 15 çeşit balina, çekiçkafalı, kaplan ve gri mercan köpek balıkları, rengarenk papağan balıkları… kırmızı ve turuncu renkli yengeçler, dev kaplumbağalar, kara iguanaları ve 7 çeşit lava kertenkelesi…
Bu adalarda adımbaşı hayranlık verici renklerde orjinal hayvan ve bitkilere rastlıyor, şaşırtıcı sahnelere şahit oluyorsunuz.
Hikayeleri en ilginç olanlar ile ise:
Sümsük (Booby)
Galapagos’ta 3 tür sümsük var; mavi ayaklı, kırmızı ayaklı ve maskeliler. Mavi ayaklılar favorim. Eşini tavlamak için kanatlarını açıp, gagasını sallayıp, masmavi palet gibi ayaklarını kaldırıp indirdiği dansı gerçekten görülmeye değer. Ayrıca denizde yüzerken dikkat edin, avlanan mavi ayaklı bubiler, avlanacağı balığı belirledikleri anda, son sürat dimdik denize dalıyorlar, ve o hızla 8 metre derinliğe kadar inebiliyorlar. Gerçekten herşey göz açıp kapayıncaya kadar olup bitiyor.
Kırmızı ayaklıları görmek zor da olsa, biz epey şanslıydık. Adalara gemiler ile gelen kediler ne yazık ki bu kuşların en büyük düşmanı, yavruları yuvalardan kaçırıp yedikleri için kırmızı ayaklıların nesilleri tükenmek üzere. Maskeliler yüzlerindeki çift renkli desen sebebi ile bu ismi almışlar, ve birçok adada görülebiliyorlar
Deniz Iguanaları
Okyanusta yaşayan ve yüzebilen dünyanın tek sürüngeni Galapagos’ta. Kızıl, yeşil, siyah olan Christmas iguanası, pembe renkli Isabela iguanası ve de kahve & siyah yüzen iguanalar sadece Galapagos’a özgü. Yüzlercesi bir arada hiç kıpırdamadan saatlerce heykel gibi duruyor. Güneş öğle saatlerinde iyice yükselip, hava sıcaklayınca ise denize dalıveriyorlar.
Normalde karada yaşayan bu hayvanları denizde görmek gerçekten çok garip. Çorak volkanik adalarda besin bulmakta zorlandıkları için, zaman içinde evrim geçirerek solungaçlar geliştirmiş ve de deniz yosunları ile beslemeye alışmışlar. Şimdi denizin altında 1 saat kalabiliyorlar.
Özellikle çiftleşme dönemlerinde iyice kırmızılaşıyorlar. Espanola adasında sırtları kıpkırmızı, vücutları yeşil olan iguanalar’a, yılbaşı ağacına benzedikleri için Christmas iguana deniyor. İşin garibi biraz daha sulak olan yan adadaki iguanalar bildiğimiz kara iguanaları ve yüzemiyorlar.
Albatros
Galapagos Albatros’u semalarda asaletle süzülürken, bebekleri ‘çirkin ördek yavrusu’ misali kanatlarının olgunlaşması için gün sayıyorlar. O kahverengi bol tüylü yumuş yumuş miniklerin, ileride nasıl bu bembeyaz asil görünüme kavuştuklarını anlamak gerçekten güç. Her halde ilk kez uçmaya başladıktan sonra 5 yıl karaya hiç ayak basmadıklarından olsa gerek.
Yeni doğan bir albatros 280 gün karada yuvasında büyümeyi ve güçlenmeyi bekliyor. Ve kanatları olgunlaşınca, 5 yıl boyunca hiç karaya ayak basmadan uçarak, sadece suyun üzerinde yaşıyorlar! Suda avlanıp, suda uyuyarak geçen 5 yıl, çiftleşmek için yeteri kadar büyümeleri için gerekliymiş, ve zamanı gelince karaya dönüp doğru eşi aramaya başlıyorlar. Doğru eş önemli çünkü albatroslar ömür boyu tek eşle çiftleşiyor. Çiftleşme öncesi hünerlerini göstermek için en iyi dansı yapan erkek, kızı kapıyor. Ve Albatroslar sadece sarp yüksek kayalıklar üzerinde düzlükleri bulunan Española adasında yaşıyorlar. Nisan – Aralık ayları çiftleşme dönemi olduğu için görme şansınız daha yüksek.
Deniz Aslanları
Yüzlerce irili ufaklı deniz aslanını bir arada görmek mümkün Galapagos’ta. Her yerdeler, çoğu zaman aralarından pıtır pıtır yürüyüp geçiyorsunuz. Öyleki, yürüyüş patikalarında yolların üzerine yatıp, tüm geçişi kaplamış oluyorlar bazen. Dev bir erkek deniz aslanına rastgelmediyseniz üzerlerinden atlayıp geçiveriyorsunuz. Büyük erkekleri fazla rahatsız etmemek lazım, garip seslerle size bağırabiliyorlar. Bu yüzden yoldan çekilmelerini bekliyorsunuz.
Yavruların anne memelerinden ‘cork cork’ sesleri ile süt emişini izlemek yürek ısıtıcı. Ancak annesinin denizden dönmesini bekleyen yavruların, ‘acaba bunlardan birisi annem mi?’ diye her deniz aslanına yanaşıp, terslenince yan yan uzaklaşması da merhamet uyandırıcı.
9-11 ay arası hamilelik süreci geçiren deniz aslanı annelerin enteresan bir kollektif bilinci var. Hayatta kalma şansı daha fazla olması için, yavrular aynı anda doğsun diye, çiftleşme sonrası embryo oluşsa bile, doğum zamanını beklemek üzere bir ya da iki ay rahme düşmeden bekleyebiliyor. Ve böylece aynı zamanda yavrular pıtır pıtır ortaya çıkıyor. Yavrular anakaradaki atalarından farklı olarak bir yıl anneleri ile kalıyorlar. Galapagos koşulları sebebi ile annelerin sütü çok yağlı olmadığı için, bebeklerin serpilmesi ve güçlenmesi daha çok zaman alıyormuş.
Bu şirin yavrulara dokunmamak gerekiyor, çünkü anneleri yavrularını kokularından tanıyor, ve insan kokuları yavrulara bulaşınca anneler yavrularını bırakıyorlarmış.
Saatlerce uyuyan deniz aslanları sıcaklayınca denize atıyor kendini. Onları, yarım yamalak yüzgeç ayakları ile beceriksizce kumsaldan denize yürümeye çalışırken seyretmek ise çok zevkli. Eminim suyun içinde onlar da bizim için aynı şeyi düşünüyorlar. Suda o kadar hızlı ve kıvraklar ki, bir anda yanınızda bitiveriyorlar. Döne döne, taklalar ata ata sizinle oynamak istiyorlar. Bizim kollar ve bacaklar ile onların hızına yetişmemiz ne mümkün…
Dev Kaplumbağalar
Küçücük kara hayvanlarının nasıl dev boyutlara ulaştığını görünce, evrim teorisine inanmak zorunda kalıyorsunuz. Bu ürkütücü boyuttaki kaplumbağalar görüntülerinin tam aksine oldukça uysal ve sessizler. Anakaradaki atalarından farklı olarak ağırlıkları 500 kilograma kadar çıkan bu kaplumbağların kabukları çok ince, sadece şemsiye ve güneş koruması görevi görüyor. Vejeterjan olan kaplumbağalar tam birer ‘survivor’, 9 ay – 1 sene arası hiçbirşey yemeden yaşayabiliyorlar.
Ne yazık ki nesilleri tükenme tehlikesi altında. 2 milyon olan nüfusları 10.000’e düşmüş. Önce İspanyol fetih gemileri, bu bol etli hayvanların binlercesini, uzun seferlerinde erzak olarak kullanmışlar. Şimdide bu bu gemiler ile adalara gelip çoğalan kediler ve fareler yavru kaplumbağaların en büyük düşmanı. Darwin Araştırma İstasyonu, doğal dengeyi yeniden kurmak ve de kaplumbağa nüfusunu arttırmak için çalışmalar yapıyor. Korumalı alanlarda çiftleşme, üreme ve yavruların yavaş yavaş doğaya adapte olarak büyümesini sağlama amaçlı bu merkezde yüzlerce ufaklık var. Serin havalarda ve akşamları vücut sıcaklıklarını arttırmak için birbirlerine yapıştıklarında ortaya çıkan görüntü gerçekten inanılmaz. Bu el kadar yavruların ileride birer dev kaplumbağaya dönüşeceğine inanmak ise çok zor.
Galapagos Yengeçleri (sally lightfoot crabs)
Bugüne kadar gördüğüm en çarpıcı renkli yençeçler yine Galapagos’ta. Göz alıcı kırmızı, turuncu ve turkuaz renkleri ile simsiyah kayaların üzerinde adeta parlıyorlar. Yanıbaşlarındaki siyah ve koyu kahverengi ufaklıları görünce ‘farklı bir cins mi?’ diye soruyoruz, ve yine muhteşem bir evrim hikayesi karşımıza çıkıyor. Yavrular kuşlara ve balıkçıllara yem olacak kadar küçük oldukları için koyu renkli doğuyorlarmış. Bu onların siyah lav kayaların üzerinde kamufle olmalarını sağlıyormuş. Ancak büyüyüp serpildikçe, artık bir tehdit kalmadığı için turuncu, pembe veya kırmızı renklere bürünüyorlarmış. Kimilerini boyu 20cm’e varıyor. En geniş yengeç renk yelpazesi Bartolome adası kıyılarında.
Uçamayan Karabatak kuşları
Aslında karabataklar dünyanın en hızlı uçan kuş familyasından geliyor. Ancak Galapagos’takiler dünyada uçamayan tek karabatak cinsi. Kanatları yerine ufacık kanat kökleri var. Uçmak yerine çok iyi birer yüzücüler. Evrim teorisinin başka bir ispatı!
Penguenler
Normalde penguenler Güney Kutbunun soğuk sularının hayvanı olan. Dünyada tropik kuşakta penguenlerin yaşadığı tek yer Galapagos. Ayrıca Galapagos penguenleri türlerinin en ufakları. Fakat boylarına rağmen öyle hızlı yüzüyorlarki ki şaşıp kalıyorsunuz. Normalde insanlardan uzak duran penguenler, Galapagos’ta epey sıcak kanlılar.
Fregat kuşları
Dalmayı sevmeyen, diğer kuşları rahatsız ederek avlarını almaya çalışan arsız kuşlar Fregatlar. Galapagos, Fregat erkeklerinin dişileri tavlamak için yaptığı renkli şovu izlemek için ideal bir yer. Gırtlaklarındaki kırmızı keseyi gibi şişirince dev bir kırmızı balona dönüşüyorlar adeta. Eğer dişi hem erkeğin dansını hem de yuva için seçtiği nokayı beğenirse çiftleşmek için kalıyor. Hafif ve aerodinamik yapıları ve makas gibi açılan kuyrukları olan Fregatlar, havada son derece kıvrak ve estetik iken, karaya beceriksizce konuşları son derece gülünç.
İspinoz kuşları
Darwin’in ispinoz kuşları olmadan, Galapagos nasıl olurdu! Gözlerinizi açık tutun çünkü onlar her yerdeler. Adalarda 13 endemik türde ispinoz kuşu mevcut.
Galapagos adaları her yıl 7cm ana karaya yaklaşıyorlar, yani 14 milyon yıl sonra dünya ayakta kalırsa, Galapagos adaları Amerika kıtası ile birleşecek. Bakalım o zaman neler olacak? Tabi bizim görmemiz mümkün değil, ne muhteşem değil mi?
YOLCULUK TERAPİSİ EKVATOR YAZILARI
- Galapagos izlenimleri için: www.yolculukterapisi.com/galapagos
- Galapagos rotaları için: www.yolculukterapisi.com/galapagos-rotalari
- Galapagos canlı türleri için: www.yolculukterapisi.com/galapagos-canlilari
- Guayaquil izlenim, rota ve rehberi için: www.yolculukterapisi.com/guayaquil
- Ekvator izlenim, rota ve rehberi için: www.yolculukterapisi.com/ekvator
- Cuenca izlenim, rota ve rehberi için: www.yolculukterapisi.com/cuenca
- Quito izlenimleri için: www.yolculukterapisi.com/quito
- Quito rotaları için: www.yolculukterapisi.com/quito-rotalar
- Quito rehberi için: www.yolculukterapisi.com/quito-rehber
ADALAR VE CANLI TÜRLERİ
*Adalarda bulunan hayvan türlerinin haritasını aşağıda bulabilirsiniz
- Isabela Adası: Kraliçe Isabela’nın şerefine adı verilen ada, 4,640 km2 dir ve Galapagos’ta bulunan en büyük adadır. En yüksek noktası Wolf Volkanı’dır ( 1,707 metre ). Adanın denizatı görüntüsü, büyük volkanların bir araya gelmesinin ürünüdür. Adada penguenler, karabatak kuşları, flamingolar, Sally ışık ayaklı yengeçler, dev kaplumbağalar, deniz iguanaları görülebilir. Ayrıca volkanın eteklerinde kara iguanaları, kaplumbağalar, ispinoz kuşları, atmacalar izlenebilir.
- Santa Cruz Adası: 986 km2 büyüklüğünde olan ada, Puerto Ayora şehri ile en çok insan nüfusunun bulunduğu adadır. Charles Darwin Araştırma İstasyonu ve Galapagos Ulusal Park merkezi bu adada yer alır. Adada ayrıca büyük çapta kaplumbağa nüfusu mevcuttur.
- San Salvador ( Santiago, James ): Ada 585 km2 büyüklüğünde olup; deniz iguanalarının, denizaslanlarının, fokların, kara ve deniz kaplumbağalarının, flamingoların, yunusların, köpekbalıklarının, ispinoz kuşlarının ve atmacaların görülebileceği bir adadır. Adaya insan eli ile getirilen domuz ve keçiler, endemik türlere çok zarar verdiği için imha edilmişlerdir ( 2002’de domuzlar ve yeni olarak keçiler ).
- Fernandina Adası: Columbus’un seyahatine sponsor olan Aragon Kralı II. Ferdinand’ın onuruna adı verilen ada, 642 km2 büyüklüktedir. En genç ve en batıdaki adadır. Karabatak kuşları, penguenler, pelikanlar ve denizaslanları izlenebilir.
- San Cristóbal Adası: 558 km2 büyüklükte olan adada fregat kuşları, denizaslanları, dev kaplumbağalar, mavi ve kırmızı ayaklı sümsük kuşları, tropik kuşlar, deniz iguanaları, yunuslar, kırlangıçkuyruklu martılar görülebilir. Galapagos bölgesi başkenti olan Puerto Baquerizo Moreno, adanın güney bölümünde bulunur.
- Floreana (Santa Maria) Adası: 173 km2 büyüklükte olan ada, pembe flamingoların ve yeşil deniz kaplumbağalarının görülebileceği bir adadır. 18 yüzyıldan beri balina avcılarının tahta barakadan posta ofisi olarak yaptığı ve kullandığı posta ofisi de bu adada bulunmaktadır. Denizaslanları ile şnorkel için ideal bir adadır.
- Marchena Adası: Ada, 130 km2 büyüklüktedir. Adada atmacalar ve denizaslanları görülebilir. Ayrıca endemik bir hayvan türü olan Marchena Lava Kertenkelesi de bu adada izlenebilir.
- Española Adası: 60 km2 büyüklükte olan ada; yaklaşık 3,5 milyon yıllık yaşı ile bölgenin en yaşlı ve aynı zamanda en güneyde olan adasıdır. Endemik faunası, doğal kaynakları ve çevresi bu adanın vahşi hayatını diğer adalardan ayırır. Bu adadaki deniz iguanaları, çiftleşme döneminde renk değiştiren tek iguanalardır. Albatros kuşları bu adada bulunur. İki adet ziyaret bölgesi bulunan adada; Gardner Körfezi yüzme, şnorkel ve aynı zamanda kumsalı olan bir bölgedir. Punta Suarez ise renkli deniz iguanalarına, Española lava sürüngenlerine, Hood alaycı kuşlarına, kırlangıçkuyruklu martılara, mavi ve kırmızı ayaklı sümsük kuşlarına, atmacalara, ispinoz kuşlarına ve albatroslara ev sahipliği yapmaktadır.
- Pinta Adası: Ada, 60 km2 büyüklüktedir. Denizaslanları, atmacalar, dev kaplumbağalar, deniz iguanaları ve yunuslar görülebilir. Pinta Adası, yaşayan son Pinta kaplumbağası olan Lonesome George isimli kaplumbağa’ya ev sahipliği yapan adadır. Artık adada bu kaplumbağalar yaşamamakta, son kaplumbağa da araştırma enstitüsünde yaşamına devam etmektedir.
- Santa Fe Adası: 24 km2 büyüklükte olan adada kırlangıçkuyruklu martılar, tropik kuşlar, kara iguanaları ve lava sürüngenleri görülebilmektedir.
- Genovesa Adası: Ada, ismini Columbus’un doğduğu yer olarak bilinen İtalya, Genoa’dan almıştır. Adanın büyüklüğü 14 km2 dir. Fregat kuşları, kırlangıçkuyruklu martılar, kırmızı ayaklı sümsük kuşları, lava martıları, tropik kuşlar, ispinoz kuşları izlenebilir.
- Pinzón Adası: Adanın büyüklüğü 18 km2 dir.
- Darwin Adası: Adını Charles Darwin’den alan ada 1,1 km2 büyüklüktedir. Foklar, fregat kuşları, deniz iguanaları, kırlangıçkuyruklu martılar, denizaslanları, balinalar, deniz kaplumbağaları, kırmızı ayaklı sümsük kuşları görülebilir.
- Wolf Adası: Alman jeolog Theodor Wolf’un adının verildiği ada, 1,3 km2 büyüklüktedir. Foklar, fregat kuşları, maskeli ve kırmızı ayaklı sümsük kuşları, deniz iguanaları, köpekbalıkları, balinalar, yunuslar ve kırlangıçkuyruklu martılar izlenebilir.
Ne Zaman Gidilir?
Aslında Galapagos adaları yıl boyu ziyaret edilebiliyor ve her dönemin farklı bir özelliği var. Yüksek sezon 15 Haziran – 15 Eylül ve 15 Aralık 15 Ocak arası. Aralık – Mayıs arası su ve hava sıcaklıkları daha ılık, deniz daha sakin, gün boyu ara ara kısa süreli yağmurlar olabiliyor. Çiçeklerin açtığı, balıkların bollaştığı, deniz kaplumbağalarının sahilde yuvaladığı bu dönem kuşların çiftleşme dansını görmek için en doğru aylar. Haziran – Kasım arası ise Humboldt akıntısı ile hava ve su serinliyor, akıntının getirdiği besinler Albatros kuşlarını (Española) ve penguenleri de adalara çekiyor. Ayrıca bu dönem mavi ayaklı sümsüklerin çiftleşme dönemi. Bulutlu olan bu dönemde yağış çok az, ancak deniz biraz daha dalgalı.
Nasıl Gidilir?
Galapagos’a gitmek için Ekvator’un Quito veya Guayaquil şehrine uçmanız gerekiyor.
ZEYNEP ATILGAN BONEVAL